Tip:
Highlight text to annotate it
X
Hepimiz psikopatlarin gelismis öldürme icgüdülerinden haberdarizdir, onlarin ince ayarli savunmasizlik
antenleri. Fakat, psikopatlarin bazi durumlarda, hayat kurtarmada, hayat almadan
daha becerikli olmalari sizi sasirtabilir.
Ne demek istedigimi, su örnekle acikliyayim. Simdi, bir tren düsünün
ve bu tren raylarda hizla ilerliyor. Gittigi raylarda bes kisi mahsur kalmis ve
kacamiyorlar. Allah'tan, bir kolu indirip
treni baska bir raya yönlendirebilirsiniz, fakat bunun da bir bedeli var.
Diger rayda da bir insan var ve tren bu sefer o insani ezecek. Soru:
Kolu indirirmiydiniz?
Tamam kolu indirmek en iyi secim olmasa da, bircok insan
böyle bir durumda ne yapacagi konusunda pek bir problem
yasamazdi, bes insan yerine bir insan
öldürmek kötü seceneklerin en iyisi olabilir,
peki.
Ama size baska bir secenek sunayim.
Tren ayni sekilde raylarda hizla gidiyor ve önünde yine
bes kisi var diyelim. Fakat bu sefer tam önünüzde
koca cüsseli bir insanin oldugunu varsayalim. Insanlari
kurtarmanin tek yolu bu insani raylara itmek olsun. Raylara düsünce
ölecek fakat koca cüssesi treni durduracak ve bes kisinin
canini kurtaracak. Soru! Bu kisiyi raylara itermiydiniz?
Simdi elimizde olan gercek bir ikilem.
Iki durumda da sonuclar ayni olsa da, -bes can yerine bir can-,
bir secenekteki durum *** daha aldatici gözüküyor.
Peki neden bu böyle? Bunun böyle olmasinin nedeni
şu, bakin.
Birinci durum kisisel olmayan bir ikilemi temsil ediyor.
Bu beynin ön korteks, yan korteks,
daha detayli olarak ön tekil korteks , singular korteks,
temporal pole ve temporal sulcus, kisimlarini ilgilendirir.
(biraz nöroanatomi dersinden sonra); bu kisimlar, soguk empati dedigimiz,
muhakeme ve rasyonel düsünmeden sorumludur.
ikinci durumda ise, kisisel bir ikilemi
ortaya koyar. Bu beyinin duygu ve sicak empati merkezi olan
amigdala'nin kapsamindadir. Bu hisse,
diger insanlarin ne hissettigini hissetme hissi denilebilir.
Psikopatlar insanlarin cogunlugunda oldugu gibi, birinci durumda
bir problem yasamazlar. Kolu indirirler ve
tren diger raya gecer ve bes insan yerine
sadece bir insan ölmüs olur. Ama asil mesele sudur ki;
psikopatlar ikinci durumda da diger insanlarin aksine,
hic bir zorluk cekmezler.
Psikopatlar, hic tereddüt dahi etmeden
o koca cüsseli insani raylara iterler, eger doktor bunu emrederse.
Dahasi, davranislardaki bu farkliligin belirgin beyinsel farkliliklari vardir.
Kisisel olmayan ikilemdeki beyin isleyisi, normal ve
psikopat insanlarda tipatip aynidir,
fakat durum biraz daha kisisellik kazandiginda, durum tamamen
degisir.
Sizi beyin tarayicisina bagladigimi, -fonksyonel resonans görüntüleme makinasi-'na
bagladigimi ve bu iki durumu size sundugumu düsünün.
Siz bu durumlarla basederken ben neyi gözlemlerim?
Ikilem, kisisel olmayandan kisisel olana
döndügü anda, beyninizin duygu merkezi
amigdala ve buna bagli beyin devreleri,
mesela medial orbital korteks, adeta bir lamba
gibi parlar. Bu, sanki, duygularin
kumar makinesine para koyarsa olacaklar gibi.
Fakat psikopat birinde, kesinlikle hic bir fark görmem,
ve kisisel olmayandan kisisel duruma gecis farkedilmeden gerceklesir.
Cünkü beyinlerinin o bölgesinde,
sinirsel bir kisitlama vardir.
Bu nedenden dolayi, koca cüsseli adami, gözlerini kirpmadan
raylara iterler.
Türkce altyazilar Emrah Celik tarafindan hazirlanmistir. 2013