Tip:
Highlight text to annotate it
X
Bir çok mükkemmel ESO teleskopunun kullanıldığı eşi görülmemiş 16 yıllık bir çalışma,
astronomlar Galaksimizin kalbinde gizlenmiş canavarın etrafının
bugüne kadar elde edilmiş en ayrıntılı görüntüsünü ürettiler - süper kütleli bir kara delik.
Araştırma, yaklaşık 30 yıldızın yörüngelerinin haritalanması ile
bu düzensiz bölgenin gizli sırlarını ortaya çıkardı.
Bu ESOcast!
Avrupa Güney Gözlemevi ESO'nun perde arkasındaki ileri teknoloji bilim ve yaşam.
Ev sahibimiz Dr. J, nam-ı diğer Dr. Joe Liske, ile evrenin sınırlarını araştırıyoruz.
Merhaba ve ESOcast'ın bu ikinci bölümüne hoşgeldiniz.
Bugün, sizin için gerçekten çok harika bir bilim haberimiz var.
Hassas hesaplamaları ve sabırlarıyla bilinen Alman astronomlardan oluşan bir grup,
galaksimiz Samanyolu'nun merkezine çok yakın yörüngelerde dolanan 28 yıldızın hareketlerini haritalandırmak için 16 yıl harcadı.
Artık astronomların uzun süredir inandıkları gibi
galaksimizin merkezinde süper kütleli bir kara delik var.
Kara delikler Genel Görelilik teorisinin bir sonucu.
Onlar sahip oldukları çok yüksek yoğunluk ve çekim gücü nedeniyle ışığın bile kaçamadığı nesnelerdir.
Bugün size göstereceğimiz bu gözlemler, karadeliklerin sadece birer teori olmadığını
aksine var olduklarını gösteren en iyi görüntülerdir.
Bu bulgu gerçekten bir dönüm noktası.
Karanlık gökyüzünün altında, şehir ışıklarından çok uzakta gözlemciler,
gökyüzünü görkemli bir band ile boydan boya kemer şeklinde saran pırıltılı Samanyolu karşısında hayrete düşebilirler.
Yaklaşık 25.000 ışık yılı uzaklıktaki galaksi merkezimize yapılan zoom sonucunda
görebileceğiniz gibi bir çok yıldızın karışımından oluşuyor.
Bu gerçekten çok etkileyici bir manzara, fakat daha fazlası yıldızlar arası toz tarafından gizleniyor,
astronomlar kızılötesi denilen, toz bulutlarının içinden geçebilen, başka bir dalgaboyuna bakmalılar.
Astoronomlar büyük teleskopları kullanarak, aynı Dünya'nın Güneş etrafında dönmesi gibi
süper kütleli karadelik etrafında dönen yıldız topluluklarını daha detaylı olarak görebilirler.
Galaksimizin merkezi bilinen en yakın ve aynı zamanda,
açısal çap olarak en büyük karadeliğe ev sahipliği etmektedir ki
bu onu karadeliklerin detaylı bir çalışmasını yapmak için en iyi aday yapar.
Geçen 16 yıl boyunca değişik zaman aralıklarıyla bu ekibin yaptığı şey
Samanyolu'nun merkezi bölgesinin fotoğraflarını çekip tutmak oldu.
Şimdi kaydedilen bu görüntülerden, toplamda 28 yıldızın hareketlerini ortaya çıkaran bir harita yapmak mümkün oldu.
Bu hakeretlerin gösterdiği gibi yıldızlar sadece gelişi güzel hareket etmiyordu,
onlar açık bir şekilde çok büyük kütleli merkezi bir nesnenin etrafında yörünge çiziyorlardı.
Ve asıl nokta ise bu merkezi nesnenin tamamen görünmez olması.
Bu yıldızların hareketlerinden merkezi nesnenin kütlesini tespit etmek mümkün.
Yaklaşık Güneş'imizin 4 milyon katı bir kütleye sahip olduğu anlaşıldı.
Daha fazlası ise,
bu devasa kütlenin küçücük bir hacim içinde olmak zorunda kalması,
ki bu da kesinlikle bir karadelik olması gerektiğini gösteriyor.
Proje 1992'de, SHARP kamerasının monte edildiği ESO'nun 3.5 metrelik
Şili, La Silla'da konuşlanmış Yeni Teknoloji Teleskop'u (NTT) ile
yapılan gözlemlerle başladı.
ESO'nun 8.2 metrelik Çok Büyük Teleskopu'na (VLT) monte edilmiş
2 enstrüman ile daha fazla gözlem geçen birkaç yıl içinde gerçekleştirildi.
16 yıl boyunca ESO'nun teleskopları bu tek bölgeye toplamda 50 gece gözlerini dikti.
Bu yeni araştırma sayesinde ilk kez
bu merkezi yıldızların büyük çoğunluğunun yörüngesi çok duyarlı şekilde belirlendi.
Alınan veriler aynı zamanda bu yıldızların karakteristikleri ve nasıl oluştukları hakkında birçok bilgiyi açığa çıkardı.
Hatta astronomlar bir yıldızın tüm yörüngesinin haritasını bile çıkartabildiler.
Yıldız merkezi kara deliğe sadece bir ışık-günü içersinde yaklaştı.
Bu uzaklık Neptün ve Güneş arasındaki uzaklığın sadece 5 katıydı.
Dünyadışı Fizik Max Planck Enstitüsünden Profesör Reinhard Genzel,
bu keşfi yapan takımın lideri.
Reinhard, neden Samanyolu'nun merkezini araştırmak bu kadar önemli?
Bildiğiniz gibi, Samanyolu galaksilerin merkezinde ne olduğunu çok detaylı bir biçimde,
diğer galaksiler için hayal edemeyeceğimiz derecede,
çalışabilmek için sahip olduğumuz en önemli laboratuvarlardan biridir.
Çünkü, bu çalışmayla, merkezde karadelik olup olmadığı, onun çevresinde neler olduğu gibi,
genel konuları, diğer galaksilerin çekirdeklerinde
çalışamayacağınız detaylarla inceleyebiliriz.
Bu çalışmayı sunan yayının ilk yazarı Dr. Stefan Gillessen.
Peki Stefan, bize anlat, elde ettiğiniz en önemli sonuç nedir?
Gerçekten çalışmamızın en önemli sonucu
Galaksimizin merkezinde büyük kütleli bir kara deliğin varlığını gösteren deneysel kanıtlarımızın olmasıdır.
Kara deliğin kütlesi yaklaşık 4 milyon Güneş kütlesinde
ve biz biliyoruz ki kütle kesirsel düzeyde.
Bu tabii ki inanılmaz bir sonuç, fakat ekip bununla yetinmeyi planlamıyor.
Bugüne kadar, atmosferik etkileri gidermek için kendine özgü
gelişmiş mercekler kullandılar.
Gelecekte ise interferometri denilen bir teknik kullanarak,
daha iyisini yapmayı ve hatta daha yüksek çözünürlüklü görüntüler elde etmeyi planlıyorlar.
Burası, iki veya daha fazla VLT teleskopundan gelen ışığın birleştirildiği yer.
Peki Reinhard, gelecek adımınız ne?
Gördüğünüz gibi, biz şu an kesinlikle biliyoruz ki
galaksimizin merkezinde kocaman kütleli bir kara delik var.
Yapmak istediğimiz sıradaki şey ise aslında onunla oynamak.
Einstein'ın Genel Görelilik teorisi yanlış mı doğru mu test etmek için,
bir anlamda onu bir araç olarak kullanmak istiyoruz.
Vay canına! Kara delik ile oynayarak göreliliği test etmek...
Bu gerçekten harika birşey!
Ben Dr J ESOcast'i bitiyorum.
Başka bir kozmik macerada bana katılın.
ESOcast, Avrupa Güney Gözlemevi, ESO, tarafından yapıldı.
Avrupa Güney Gözlemevi, ESO, dünyanın en gelişmiş yeryüzü teleskoplarını dizayn eden, düzenleyen ve yöneten
astronomide en onde gelen hükümetler arası bilim ve teknoloji organizasyonudur.
Çeviren: Selçuk Topal