Tip:
Highlight text to annotate it
X
Bugun size hakkinda yazmayi sevdigim konulardan bahsedecegim.
Konulara kendimi nasil kaptirdigimi,
baliklama dalip, nasil bir nevi denege donustugumu anlatacagim.
Ve kendi hayatimi nasil bir deneyler dizisi olarak gordugumu...
Esquire dergisinde calisiyorum, ve birkac sene once
"Baskalarina Yasattigim Hayatim" baslikli bir yazi yazdim.
Hayatimi benim yerime yasamalari icin
Hindistan'in Bangalore sehrinden bir grup insan tuttum.
Benim e-postalarimi cevapladilar.
Telefonlarima yanit verdiler.
Benim yerime esimle tartisip, aksamlari ogluma uyku oncesi masallari anlattilar.
Hayatimin en guzel ayiydi,
ben sadece oturup kitap okudum, film izledim.
Muazzam bir tecrubeydi.
Yakin bir zamanda, yine Esquire icin radikal durustluk
uzerine baska bir yazi yazdim.
Bu, Virginia'li bir psikolog tarafindan
baslatilmis akima gore
insan, ne olursa olsun, hicbir zaman yalan soylememeli,
poker ve golf istisna.
Daha da onemlisi, aklinizdan ne geciyorsa
oldugu gibi dile getirmelisiniz.
Bunu da bir ay boyunca denedim.
Hayatimin en kotu ayiydi.
(Kahkaha)
Kimseye tavsiye etmem.
Nasil bir sey oldugunu anlamaniz icin yazinin basligini soyleyeyim
"Bence Sismansin."
(Kahkaha)
Hic kolay degildi.
En son kitabimin, bir onceki kitabimin adi "Her Seyi Bilen" idi,
ve A'dan Z'ye Britannica ansiklopedisini okuyup
dunyadaki her seyi ogrenmeye calisarak gecirdigim seneyi anlatiyordu.
Daha dogrusu A-aktan, yani Dogu Asya muzik turunden
Zwyiec'e kadar... Onun ne oldugunu aciklarsam kitabin sonunu soylemis olurum.
(Kahkaha)
Ansiklopedinin sonu surpriz, O. Henry romani gibi, o yuzden sonunu sakli tutayim.
Ansiklopedi okuma isini bu kadar sevmemin
nedeni insan beyninin
ne kadar bilgi emebilecegi uzerine bir deney olmasiydi.
Gerci, Kevin Kelly'ye kulak verirseniz, hicbir sey hatirlamak zorunda degilsiniz.
Google'da ararsiniz gider.
Yani zamanimi bosa harcamis oldum.
Boyle deneyleri seviyorum
ama sanirim yasadigim en derin ve
bende en *** iz birakan deney
en sonuncusuydu. Bir yil boyunca
Incil'in kaidelerine gore yasamaya calistim --
"Incil'e Uygun Bir Sene."
Bunu iki nedenle yaptim.
Birincisi dinin olmadigi bir ortamda buyumus olmam.
Kitabimda da anlattigim uzere, Olive Garden (Amerika'da Italyan-Amerikan sentezi bir restoran)
ne kadar Italyan ise, ben de o kadar Yahudi'yim.
(Kahkaha)
Yani pek degil.
Ama zaman icerisinde dine olan ilgim artti.
Bence gunumuzun en onemli konusu,
ya da konularindan biri.
Bunlarin disinda, bir ogul sahibiyim. Ona ne ogretmem gerektigini bilmek istiyorum.
O yuzden din konusuna baliklama daldim ve Incil'e harfiyen uyarak yasamaya calistim.
Ikinci nedenime gelince...
Koktenciligin artisi beni endiselendiriyor,
ozellikle de kokten dinciligin, ve Incil'in her dedigini gercek kabul
eden insanlarin varligi, ki bu insanlar bazi anketlere gore
Amerikalilar'in yuzde 45'i ila 50'sini olusturuyorlar.
Ben de dusundum ki, Incil'in dediklerine harfi harfine uysam ne olur?
Incil'i oldugu gibi alip, dedikleri arasinda
secim yapmadan her soyledigini
kabul etmeye karar verdim.
Ilk yaptigim is, bir suru Incil istiflemek oldu.
Hristiyan Incil'leri.
Yahudi Incil'leri.
Bir arkadasim bana hip-hop Incil'i diye bir sey yolladi,
23. ayet "Tanri budur" diye degistirilmis,
dogrusu "Ve Tanri benim cobanim."
Sonra birkac farkli Incil okudum,
bulabildigim her kaideyi not aldim.
*** uzun liste oldu -- 700'den fazla kural.
En bilinenlerinden basladim --
"10 Emir", komsunu sev, verimli ol ve ure.
Amacim butun bu kaidelere uymakti.
Ve aslina bakarsaniz, bu projemi *** ciddiye aldim.
cunku bu sene zarfinda ikizlerim dogdu,
yani projeye kesinlikle *** ciddi yaklastim.
Ama ayni zamanda Incil'deki gizemli ve anlasilmasi guc
yuzlerce kaideye uymak istedim.
Mesela Leviticus'a gore
"Sakalinin koselerini tiraslayamazsin"
Ben sakalimin koselerinin tam olarak neresi oldugunu bilmedigim icin
sakalimi uzatmaya karar verdim
ve sonunda boyle gorunuyordum.
Tahmin edebileceginiz uzere, zamanimin onemli bir kismini havaalani guvenligine takilarak gecirdim.
(Kahkaha)
Son iki ay esim beni opmeyi reddetti.
Yani zorluk derseniz kesinlikle zordu.
Incil, karisik dokulardan yapilmis giysi giymeyi yasakliyor,
ben de bu kurala bakip "ilginc, peki deneyeyim bakayim" diye dusundum.
Denemeden goremezsiniz.
Butun polyester-pamuk karisimi tisortlerimi ayikladim.
Incil, eger iki erkek kavga ediyorlarsa,
ve bu erkeklerden birinin esi diger erkegin testislerini avuclarsa,
o zaman kadinin eli kesilmeli der.
Bu kurala da uymak istedim.
(Kahkaha)
Ben de, yakinlarda duran ve guclu elli karisi olan
erkeklerle kavga etmeyerek
bu kurala hic caba sarfetmeden uymus oldum.
(Kahkaha)
Evet -- iste sakalimin baska bir fotografi.
Itiraf etmeliyim ki *** muazzam bir seneydi
cunku hakikaten de hayatimi degistiren ve beni zorlayan bir tecrube oldu.
Beni zorlayan iki tip emir oldu.
Birincisi her gun isledigimiz gunahlardan kacinmak.
Yani butun bir senemi cinayet islemeden gecirebilirim.
Ama butun bir sene dedikodu yapmamak, bir seylere imrenmemek, yalan soylememek --
yani, sonucta New York'ta yasiyorum, ve meslegim de gazetecilik,
yani gunumun yuzde 75'i, 80'i bu gunahlari isleyerek geciyor.
Ama aslinda burasi *** ilginc, cunku bir ilerleme katetmeyi basardim.
Davranislarimin dusuncelerimi ne kadar
etkiledigini kesfettim.
Senenin en onemli derslerinden biri bu oldu,
iyi bir insanmis gibi gorunmeye calistikca,
yavas yavas daha iyi bir insana donustum.
Bu zamana kadar hep, "Dusuncelerini degistirirsen,
davranislarini da degistirirsin" diye dusunmustum, ama aslinda tam tersiymis.
Yani davranislarinizi degistirirseniz, dusunceleriniz de degisir.
Sonucta, daha sefkatli bir insan olmak istiyorsaniz,
hastaneye, hasta ziyaretine gidersiniz,
ve sonucta daha sefkatli bir insan olursunuz.
Bir davaya para bagislarsaniz,
o davaya inanirsiniz.
Biraz kavramsal psikoloji --
yani kavramsal uyumsuzluk -- benim yasadigim seyin tanimi.
Incil aslinda kavramsal psikolojiden bahsediyor,
bayagi ilkel bir kavramsal psikoloji.
Gulumsedikce daha mutlu olursun derler,
dogru aslinda.
Ikinci tipteki kurallara uymak daha zor,
bunlar 21. yuzyil Amerika'sinda
insanin basini derde sokabilecek kurallar.
Herhalde en bariz ornek zina yapanlari taslamak.
(Kahkaha)
Ama bu Incil'de *** onemli bir yer kapliyor
dolayisiyla bu konuda bir sey yapmam lazimdi.
Sonunda, zina yapan birini taslamayi basardim.
Sansa bakin -- parkta dolasiyordum ve uzerimde Incil'e uygun giysilerim vardi --
sandalet ve beyaz kaftan --
cunku bildiginiz uzere dis gorusunuz ic doganizi etkiler.
Ben de Incil'e gore giyinmenin zihnimi ne kadar etkiledigini gormek istedim.
Adamin biri gelip
"Niye boyle giyindin?" diye sordu.
Ben de projemi anlattim,
bana verdigi cevap: "Peki, ben zina yaptim, simdi beni taslayacak misin?" oldu.
Ben de "Aslinda *** iyi fikir" dedim.
(Kahkaha)
Cebimden haftalardir yanimda tasidigim
bir avuc dolusu tas cikardim,
karsima boyle bir firsat cikar diye umarak -- bildiginiz cakil tasi --
ama adam onlari elimden kapti.
Aslinda yasi geckin bir adamdi, 70'lerinin ortalarinda.
Ama yine de zina yapmis biri ve *** da kizgin.
Taslari elimden aldi
ve suratima atti, ve ben de dusundum ki --
dise dis, ben de karsilik verebilirim, ve taslarin birini geri attim.
Iste bu benim taslama maceram, ve bu, daha buyuk meseleler
hakkinda daha ciddi konusabilmemi sagladi.
Incil yer yer nasil bu denli barbar, ve yer yer
nasil bu kadar bilge olabilir?
Incil'i nasil yorumlamaliyiz?
Anayasa mahkemesi hakimi, muhafazakar Scalia gibi,
Incil'deki her cumleyi Tanri'nin ne amacla yazdigini mi anlamaya calismaliyiz?
Incil nasil yazildi?
Ve aslinda -- sizler teknik insanlarsiniz --
kitabimda Incil'in bana Wikipedia'yi ne kadar
animsattigindan bahsediyorum. Yuzyillar boyunca
butun bu yazarlar ve editorler uzerinde calismislar.
Bir bakima evrim gecirmis.
Gokten yollanmis bir kitap degil.
Ben de size kulak arkasi yapasiniz diye
bu bir sene icinde aldigim birkac
dersten bahsetmek istiyorum.
Birincisi - Incil'e harfi harfine inanmayacaksin.
Ilk cikarimlarindan biri bu oldu.
Cunku Incil'e harfi harfine uyarsaniz, catlak biri gibi davranmaya baslarsiniz,
zina yapanlari taslar, veya -- baska bir ornek --
mesela senemin bir kismini cobanlik yaparak gecirdim.
(Kahkaha)
Aslinda *** dinlendirici bir meslek. Herkese tavsiye ederim.
Incil'e gore ayin bazi zamanlarinda
kadinlara dokunamazsiniz, dahasi
regl olan bir kadinin oturmus oldugu koltuga oturamazsiniz.
Esim haliyle bunu hakaret olarak yorumladi
ve evdeki her iskemleye, koltuga oturdu.
Ben de kendi iskemlemi satin alip surekli yanimda tasimayi
akil edene kadar senemin cogunu ayakta gecirdim.
Sonra yaradilisa inananlarla karsilastim.
Yaradiliscilarin muzesine gittim.
Bunlar, Incil'in her dedigini oldugu gibi kabul edenlerin onde gelenleri.
*** enteresan, cunku bu insanlar hic aptal degiller.
Hatta bahse girerim IQ'lari ortalama bir evrimcininkine denktir.
Sadece inanclari o kadar kuvvetli ki
Incil'i bu sekilde yorumlarken
her turlu veriyi ona uyacak bir sekilde carpitabiliyorlar.
Ve bunu basarabilmek icin inanilmaz beyin jimnastikleri yapiyorlar.
Ve sunu da itiraf edeyim, muzeleri harikulade.
Hakikaten muazzam bir is cikarmislar.
Eger yolunuz Kentuck'ye duserse,
muzede -- buyuk tufanla ilgili bir film izleyebilirsiniz,
ve tavanda fiskiyeler var
tufan sahnelerinde su puskurtuyorlar.
Yaradilis konusunda tutumunuz ne olursa olsun, ve ben sahsen aptalca oldugunu dusunuyorum,
*** iyi bir is cikarmislar.
(Kahkaha)
Diger bir ders, sukran duyacaksin.
Bu *** onemli bir ders. Dua etmeye basladim,
sukran dualari, ki bu bir agnostik icin tuhaf bir sey.
Her an, her gun sukran duydugumu dile getire getire
hayata bakis acim degisti,
her gun, kotu giden birkac
seye kafayi takmak yerine,
yolunda giden yuzlerce ufak seyi
fark eder oldum.
Bence mutlulugun anahtari da bu,
buraya gelirken arabamin takla atmadigini,
merdivenlerden asagi yuvarlanmadigimi fark edip, bunun icin sukran duymak.
Fevkalade bir sey.
Ucuncu ders, saygi duyacaksin.
Benim icin en beklenmedik ders bu oldu. Bu projeye
agnostik olarak basladim, ve proje biterken
arkadaslarimin degimiyle hurmetkar bir agnostige donustum, ki bu iyi bir sey.
Ben bunu bir akima donusturmek istiyorum.
O yuzden aranizdan bana katilmak isteyen varsa,
bu akimin temel fikri, Tanri olsun ya da olmasin
kutsallik fikrinin guzel ve onemli,
ve dini ayinlerin mukaddes olabilecegi.
Şabat kutsal olabilir.
Bu bir yilin en guzel yanlarindan biri Şabat uygulamakti,
cunku ben bir iskoligim ve calismamin yasak oldugu
bir gun olmasi -- gercekten hayatimi degistirdi.
Yani, Tanri olsun olmasin, bir kutsallik hissi.
Basmakalip kliselerden kacinacaksin.
Bu yargiya, Amerika'nin cesitli yerlerinde
sayili dini topluluklarla zaman
gecirerek vardim, cunku bunun benim
yolculugumdan daha fazla bir sey ifade etmesini istedim.
Amerika'da din hakkinda olmasini istedim.
Evanjelik Hristiyanlar'la, Hasidik Yahudilerle ve Amisler'le zaman gecirdim.
Kendimle gurur duyuyorum cunku
herhalde Amerika'da bir Yehova Sahidi'nden daha uzun sure
Incil'den bahsedebilen tek insan benim.
(Kahkaha)
Uc bucukuncu saatte kolundaki saate bakti,
"gitmem lazim" dedi.
(Kahkaha)
*** tesekkur ederim.
*** tesekkurler. Tanri sizi korusun, Tanri sizi korusun.
Ama *** ilgincti
cunku bazi alanlarda, mesela Evanjelik Hristiyanlik'la ilgili
pesin hukumlerim vardi, ve ogrendim ki
Evanjeliklik *** genis ve cesitli bir hareket
ogrendim ki genelleme yapmak zor.
Kirmizi Harf Hristiyanlar'i denilen bir grupla karsilastim,
bunlar Incil'deki Isa'nin agzindan cikmis
kirmizi kelimlere odaklaniyor
eski Incil'lerde Isa'nin sozlerini kirmizi basarlarmis.
Iddialarina gore, Isa escinsellikle ilgili hicbir sey soylememis.
Hatta "Isa escinsellik konusunda ne demis"
diye bir kitapciklari var
ve kitapcigi actiginizda, ici bos.
Isa'nin dislanmis kimselere, fakirlere yardim etmenin
uzerinde durdugunu soyluyorlar.
Bu bana *** ilham verdi.
Onlara Jim Wallace'i ve Tony Campolo'yu oneririm.
*** ilham verici liderler, her ne kadar dediklerinin
coguna katilmasam da.
Baska bir ders, mantiksiz seyleri goz ardi etmeyeceksin.
Bu *** beklenmedikti,
cunku ben bilimsel bir dunya gorusuyle buyudum
ve hayatimizin ne kadarinin mantik disi gucler
tarafindan yonlendirildigini ogrendigimde *** sasirdim.
Ama gercek su ki, eger zararsizlarsa
tumuyle göz ardı etmemek gerekir.
Cunku sunu ogrendim -- butun bu dini ayinleri yaparken
mesela yun ile keteni ayri tutmak gibi, dindar insanlara
"Neden Incil boyle bir sey emrediyor ki? Tanri niye buna aldiris eder ki?"
diye sordugumda bana verdikleri cevap
"Bilmiyoruz, ama bize anlam
veren zaten butun bu ayinler" diye yanit verdiler.
Ben de onlara "ama bu delilik" dedigimde
bana "Peki ya senin yaptigin diger seyler?
Dogum gunu pastanin uzerindeki mumlari ufluyorsun.
Mars'tan biri gelse ve bir yanda seni, bir pastanin
uzerindeki atesi uflerken gorse;
diger yanda giysileri karisik dokulardan olmayan giymeyen birini gorse
Marsli durup 'Bu adamin yaptigi mantikli,
ama bu digerininki delilik' mi diyecek?"
Ozetle, hayir, bence ayinler dogalari geregi mantik disilar.
Yani burada anahtar, dogru ayinleri secmek,
zararsiz olanlari -- ama ayinlerin kendilerini
goz ardi edemeyiz.
Ve son olarak ogrendim ki, secmece yapacaksin.
Bunu nasil ogrendigime gelince,
once Incil'deki her seyi uygulamaya calistim.
Feci halde basarisizliga ugradim.
Cunku mumkun degil.
Secmece yapmak zorundasiniz, ve Incil'e uymaya calisan herkes
ayni sekilde titizlikle secmek zorunda.
Anahtar, Incil'in dogru taraflarini secmek.
Kafeterya dini diye bir ifade var
ve koktenciler bunu baskalarini kotulemek icin kullanirlar,
"Isine gelenleri seciyorsun,
senin bu yaptigin kafeterya dindarligi." derler.
Benim dedigim de, "Kafeteryalarin nesi kotu?"
Kafeteryalarda *** guzel yemekler yedigim oldu.
Beni öğürtecek kadar kotu yemekler de yedim.
Yani is, Incil'de merhametten, hosgoruden
komsunu sevmekten bahseden yerleri almak;
escinselligin gunah oldugundan, hosgorusuzlukten, siddetten
bahseden yerleri -- ki onlar da Incil'de
yer aliyorlar - gormezden gelmek.
Yani eger bu kitaptan bir anlam cikarmak istiyorsak,
o zaman Incil'le icli disli olmamiz, onunla guresmemiz lazim.
Bir iki sey daha soyleyip bitiriyorum.
Ben... Incil okurken.
Taksi cagirirken.
(Kahkaha)
Gercekten, ise yaradi -- ve evet,
gordugunuz kiralik bir koyun,
o yuzden ertesi sabah iade etmek zorundaydim, o gunluk vazifesini yerine getirdi.
Hepinize beni dinlediginiz icin tesekkur ederim.