Tip:
Highlight text to annotate it
X
Dünyanın en güçlü süper bilgisayarlarından bir tanesi
Kuzey Şili'nin Andları'nda,
uzak ve yüksek rakımlı tepelerinde, şu anda
kurulmuş ve test edilmiş bir halde bulunmaktadır.
Bu, ALMA`nın, Atacama Büyük Milimetre ve Milimetre-altı Dizgesi'nin
tamamlanması yolunda geri kalan
en önemli aşamalardan bir tanesidir.
ALMA bağdaştırıcısı, ALMA`nın çok sayıdaki antenlerini
tek bir dev teleskop haline getirir.
Bu bir ESOcast yayınıdır!
En son teknoloji ürünü bilim ve ESO'nun perde arkasındaki hayatı.
Avrupa Güney Gözlemevi.
ALMA, tarihteki en donanımlı yer-tabanlı teleskop olup,
66 adet çanak anten dizgesinden oluşmuştur.
Süperbilgisayarı ya da bağdaştırıcısı
hayati öneme sahip bir cihazdır.
ALMA'nın çalışması için her bir antenden toplanan
zayıf kozmik sinyaller, diğer her bir antenden gelen
sinyaller ile birleştirilmelidir.
Bağdaştırıcının işlemcileri sürekli bir şekilde,
birbirinden en fazla 16 km. mesafe ile ayrılmıs, ALMA dizgesindeki
64 kadar antenden gelen bilgiyi biraraya getirecek ve karşılaştıracak,
ve antenlerin birlikte tek bir büyük teleskop gibi
çalışmalarını sağlayacak.
ALMA bağdaştırıcıları,
134 milyon işlemci üzerine kuruludur ve
inanılmaz bir sayı olan 17 katrilyon işlem gerçekleştirir.
Bu 17 000 milyon milyon demek!
Bağdaştırıcı özel olarak bu görev için tasarlanmıştır,
fakat, saniyedeki hesaplamaların sayısı,
dünyadaki en hızlı genel amaçli süper bilgisayarların
performanslarıyla başa baş gider.
Bu eşsiz işlem zorluğunun hem tek tek bileşenler için
hem de bağdaştırıcının tamamının imarı için
yaratıcı bir dizayna ihtiyacı vardı.
Bağdaştırıcının başlangıç dizaynı,
imalatı ve montajı dahil,
ALMA`nın önde gelen Kuzey Amerikalı ortaği,
ABD Ulusal Radyo Astronomi Gözlemevi tarafından yürütüldü.
Bağdaştırıcı projesi mali olarak, ESO`nun da katkıları ile, ABD Ulusal Bilim Kurumu
tarafından desteklendi.
ALMA`nın Avrupalı ortağı olarak ESO,
aynı zamanda bağdaştırıcının çok önemli bir kısmını sağladı:
Avrupa`da tasarlanıp yapılan, tamamen yeni ve
çok amaçlı bir filtreleme sistemi
başlangıçtaki NRAO dizaynına katıldı.
Bordeaux Üniversitesi, ESO için, 550 adet
gelişmiş dijital bir filtre devre elemanından oluşan seti tasarlayıp yaptı.
Bu filtreler ile, ALMA'nın gördüğü ışık
başlangıçtaki dizaydan 32 kat daha fazla ara dalgaboyu
skalasına bölünebilecek.
böylece gökbilimciler, ışığın tayfını rahatça bölüp inceleyebilecek.
Bağdaştırıcının yapımında karşılaşılan büyük teknik zorlukların yanısıra,
sistemin kurulduğu olağandışı yerleşke bir diğer unsurdu.
Bağdaştırıcı, ALMA Dizge İşlemleri Mevkisi Teknik Binası'na,
dünyadaki en yüksek rakım
ileri teknoloji binasına yerleştirildi.
5000 metre yükseklikte, hava incedir, yani
süper bilgisayari soğutmak için iki kat hava akımı gerekir.
İnce hava, ayrıca, bilgisayar disk sürücülerinin dönmesini imkansız hale getirir.
çünkü oku/yaz başlıkları
plaklarıyla çarpışmayı engellemek için bir hava minderine dayanırlar.
Dahası, bağdaştırıcı, bu bölgede sıkça meydana gelen
depremlere dayanıklı olmak zorundaydı.
ALMA, anten dizgelerinin bir kısmıyla bilimsel gözlemlerine
2011 yılında başladı.
bağdaştırıcıların bir bölümü bu antenlerden gelen
sinyalleri birleştirmek için zaten kullanımdaydı.
fakat, sistem herşeyiyle şimdi tamamlandı,
ve çok sayıdaki antenleri ile ALMA için gözlemlere başlamaya hazır durumda.
Yeni süper bilgisayarların başarılı bir şekilde kurulumu
yakın gelecekte ALMA`nın tamamlanması yönündeki önemli bir adımı işaret eder.
Dizgelerin paralel olmayan gözlemsel gücünü kullanarak,
bilim insanları Evrenin gizli harikalarına yeni anlamlar kazandıracaklar.
ESOcast ESO, Avrupa Güney Gözlemevi tarafından yayınlanmaktadır.
ESO, Avrupa Güney Gözlemevi, astronomi alanındaki seçkin hükümetlerarası bilim ve teknoloji organizasyonu olarak...
dünyanın en gelişmiş yer tabanlı teleskoplarını tasarlayan, inşa eden ve işleten bir kuruluştur.
Uyarlama: ESO; Çeviri: Fahri Öztürk (JBCA, Manchester / ESON Türkiye Ekibi)