Tip:
Highlight text to annotate it
X
Bu bir ESOcast video yayınıdır.
En son teknoloji ürünü bilim ve ESO'nun perde arkasındaki hayatı.
Avrupa Güney Gözlemevi.
Evrenin sınırlarını, Dr. Joe Liske'nin ev sahipliğinde keşfe çıkıyoruz.
Merhaba, ESOcast'in bu özel bölümüne hoşgeldiniz.
Ekim 2012 de ESO'nun 50.yıldönümüne yaklaşırken...
...ESO'nun ilk 50 yıllık Güney gökyüzü keşfini resmeden..
...sekiz özel bölümünü sunacağız.
'Bakışı Değiştirmek'
Müthiş müzik, değil mi?
Fakat, duyma özürlü olduğunuzu farzedin!
Ya da alçak frekansları duymasaydınız?
Veya yüksek frekansları?
Gökbilimciler de benzer br durumdaydı.
İnsan gözü, evrendeki ışınımın yalnızca çok küçük bir kısmına duyarlıdır.
Mor ışığın dalgaboyundan daha kısa dalgaboylu ışıkları göremeyiz.
ya da kırmızıdan daha uzun dalgaboylarını.
Tüm kozmik senfoniyi algılayamayız.
Kızılötesi, yani ısı ışınımı, ilk kez William Herschel tarafından 1800 yılında keşfedildi.
Karanlık bir odadayken beni göremezsiniz.
Fakat kızılötesi gözlüklerinizi takın ve şimdi vücut ısımı görebilirsiniz.
Benzer şekilde, kızılötesi teleskoplar görünür ışık salmak için çok soğuk olan kozmik nesneleri ortaya çıkarır.
Tıpkı yıldızların ve gezegenlerin doğduğu yerler olan karanlık gaz ve toz bulutları gibi.
On yıllardır,
ESO Gökbilimcileri, kızılötesi dalgaboylarında evreni keşfetmeye...
...bir hayli ilgililer.
Fakat ilk dedektörler küçük ve bu yüzden etkisizdiler.
Bize kızılötesi gökyüzünün ancak bulanık bir manzarasını verebilmişlerdi.
Bugünki kızılötesi kameralar devasa ve güçlüler.
Hassasiyetlerini artırmak için çok düşük sıcaklıklara kadar soğutulurlar.
ESO'nun Çok Büyük Teleskobu onları iyi kullanmak için tasarlandı.
Aslında, bazı teknolojik hileler,mesela girişim ölçümü gibi, yalnızca kızılötesinde çalışırlar.
Yeni bir ışıkta evreni su yüzüne çıkarmak için bakış açımızı genişlettik.
Bu karanlık bölge bir kozmik toz bulutudur. Arkaplandaki yıldızları gözden kaybeder.
Fakat kızılötesinde, toz bulutunu geçerek doğruca bakabiliriz.
Ve işte burada Orion Bulutsusu, bir yıldız yuvası.
Yenidoğan bebek yıldızların çoğu toz bulutları tarafından gizlenir.
Ve yeniden kızılötesi yardıma gelir, yapım aşamasındaki yıldızları açığa çıkarmaya.
Yıldızlar yaşamlarının sonunda gaz kabarcıkları püskürtürler.
Optik dalgaboylarında kozmik gösteriler gibidir.
Fakat, kızılötesi resim çok daha fazla ayrıntıyı gösterir.
Yıldızların ve gaz bulutlarının Gökadamız,
yani Samanyolunun kalbindeki devasa karadelikler tarafından yakalandıklarını unutmayın!
Kızılötesi kameralar olmadan, onları asla göremezdik.
Kızılötesi çalışmalar,
kendi güneşimiz gibi başka galaksilerdeki yıldızların gerçek dağılımlarını ortaya koydu.
En uzaktaki galaksiler yalnızca kızılötesi dalgaboylarında çalışılabilir.
Işıkları, evrenin genişlemesi nedeniyle...
bu uzun dalgaboylarına kayar.
Paranal yakınlarında üzerinde korunumlu bir yapının bulunduğu küçük bir tepecik bulunmaktadır.
Bu yapının içinde 4.1 metrelik VISTA teleskobu var.
ESO'nun onuncu üye ülkesi olan İngiltere'de yapıldı.
Şimdilik, VISTA sadece kızılötesinde çalışıyor.
Bir kamyonet ağırlığında kocaman kameralar kullanır.
Ve evet, VISTA kızılötesi evrenin eşi benzeri görülmemiş manzaralarını sunuyor.
ESO, 50 yıl önce doğduğundan bu yana görülebilir dalgaboyunda astronomi çalışıyor.
Ve 30 yıl civarında da kızılötesi astronomisi çalışıyor.
Buna rağmen kozmik senfoniye çok katkılar yapmıştır.
Şili Andlarının tepesi, deniz seviyesinden 5000 metre yüksekte...
...Chajnantor platosu var.
Astronomi buradan daha yükseğe çıkamaz.
Chajnantor ALMA'nın evidir.
- Atacama Büyük Milimetre ve Milimetrealtı Dizgesi.
ALMA hala yapım aşamasında.
Nefes almanın bile zor olduğu, oldukça elverişsiz bir alandadır.
66 antenin yalnızca 10'unu kullanarak,
ALMA, 2011 Ağustosunda ilk gözlemlerini yaptı.
Uzaydan gelen milimetre dalgalar...Onları gözlemlemek için, yüksek ve kuru bir yerde olmalısınız.
Chajnantor bunun için dünyadaki en iyi yerlerden biridir.
Çarpışan bir galaksi çiftinde, soğuk gaz ve karanlık toz bulutları görülebilir hale gelir.
Burası yıldızların doğduğu yer değil tohumlarının atıldığı yerdir.
Ve ölen yıldızların akıntısındaki bu spiral galaksiler...
-Yörüngede dolaşan bir gezegen olabilirler mi?
Bakış açımızı değiştirerek...
...gezegenlerin, yıldızların ve galaksilerin kökenlerine yaklaşıyoruz.
Kainat senfonisinin tamamına...
Ben Dr J., bu özel ESOcast yayınımızı bitirirken...
Bir dahaki sefere yine başka bir kozmik macera için bize katılın.
ESOcast ESO, Avrupa Güney Gözlemevi tarafından yayınlanmaktadır.
Avrupa Güney Gözlemevi.
ESO, Avrupa Güney Gözlemevi...
astronomi alanındaki seçkin hükümetlerarası bilim ve teknoloji organizasyonu olarak...
dünyanın en gelişmiş yer tabanlı teleskoplarını tasarlayıp, inşa edip, işletmektedir.
Transkripsiyon: ESO; Çeviri: Fahri Öztürk (JBCA, Manchester / ESON Türkiye Ekibi)