Tip:
Highlight text to annotate it
X
Son biraç videoda toplam talepten derinlemesine bahsettik.
Bu yüzden bu videoda biraz da toplam arzdan bahsedeyim dedim.
Ve toplam arzı özellikle uzun vadede inceleyeceğiz.
Ekonomiden bahsederken, makro veya mikroekonomi,
Uzun vade dediğimizde, sabit ödeme ve sözleşmelerin sürelerinin
bitmesine yetecek kadar uzun bir süreden bahsediyoruz.
Kısa vadede, bazı iş sözleşmelerine takılı kalabilirsiniz,
ya da zaten para ödediğiniz bir fabrikayı kullanıyorsanız
Ama uzun vadede, fabrikanın çalışmasına izin vermiş olursunuz,
Bu sürede bir fabrika daha isteyebilirsiniz,
Ya da fabrikanın fiyatı değişebilir.
Sözleşmelerin sürelerinin dolmasına izin vermiş olacaksınız,
Bu sözleşmeler üzerinden pazarlık yapmaya vaktiniz olacak
Uzun vadeden bahsederken kastettiğimiz bu.
Toplam arzı toplam talebi çizdiğimiz aynı eksene yerleştireceğim.
Şimdi uzun vadeye odaklanacağız.
Aslında önce kısa vadede ne olacağını düşüneceğiz.
Sabit fiyat sözleşmesindeyiz tabi, zaten bir şeylere para harcadık
Zaten -bazen o kadar kolay ayaranamayan karışık durumlar vardır-
Yine de öncelikle uzun vadeye bakacağız.
Bu eksene fiyatı yazalım.
Unutmayın, makroekonomik boyutta düşünüyoruz,
Burdaki ülkenin ürün ve hizmet fiyat seviyesinin bir şekilde ölçülmüş hali.
Buradaki yatay eksen ise Gayrisafi Milli Hasıla olacak.
Bir kez daha, bu sadece bir model ekonomideki her şeye-
her şeye şüpheyle yaklaşmanız lazım
Bu ekonomideki aşırı kompleks durumların aşırı basitleştirilmiş hali.
Milyonlarca insan karmaşık şeyler yapıyor, insanlar, hepsinin beyninde
milyarlarca sinir hücresi, önceden kestirelemeyecek sonsuz davranışta bulunuyorlar.
Ama ekonomistler aşırı basitleştirilmiş açıklamalar yapmayı seviyorlar
Böylece daha anlaşılabilir, matematiksel bir yolla çalışabilelim diye.
Ekonomistlerin genelde yaptığı varsayım, toplam arz ve talebi düşündüğümüzde,
Uzun vadede, GSMH'nın fiyatlara bağlı olmadığıdır.
Yani fiyatlar ne olursa olsun, elimizde aynı GSMH olacaktır.
Bunu bir çeşit doğal üretkenlik seviyesi olarak görebilirsiniz.
Fark etmemiz gereken, bu zamandan anlık bir kesit,
Ve burada geriye kalan her şey eşit.
Yani zamanla üretimde değişiklik olmayacağını varsayıyoruz.
Bu sadece anlık bir kesit.
Eğer bu şeylerden herhangi biri değişirse,
Mesela, nüfus artarsa, bu seviye sağa doğru kayacaktır.
Böylece daha yüksek bir doğal üretim seviyemiz olacaktır.
Herhangi bir şekilde yeni aletler üretebilirsek ve
insanları iş sahibi edindirmek daha kolay olursa,
-aslında her zaman doğal bir işsizlik oranı vardır- insanlar iş ararlar,
bazı insanlar kabiliyetlerini geri kazanmak için beklemek zorundadır.
Diyelim ki bu durumu bir şekilde iyileştirdik
Diyelim ki insanların kolayca iş bulabildiği bir internet sitesi var,
Ya da iş için kolayca eğitilebilecekleri bir yer.
Böylece doğal işsizlik seviyesi düşecek, daha çok insan üretime katılacak
Bu da bu çizgiyi sağa kaydıracaktır.
Teknolojik gelişmenin olduğu bir senaryo düşünelim.
Bu da aynı şekilde, ortalama bir insan daha üretken olacağından,
Bu da GSMH'yı artıracaktır.
Yeni bir doğal kaynak keşfetmiş olabilirsiniz,
Çok verimli yeni bir toprak mesela, bu da çizgiyi sağa kaydırabilir.
Bir savaşın içinde de olabilirsiniz, fabrikalarınız bombalanabilir mesela.
Bir şekilde savaşta kötü şeyler olur, özellikle kendi topraklarınızdaysa
Bu da değerlerin sola kaymasına sebep olur.
Önemli olan bunun sadece anlık bir kesit olduğu ve
diğer konuştuğumuz tüm bu şeyler yalnızca bunu bir yönde kaydırmaya yönelik.
Şimdi burda bırakacağım, -bu ilk başta mantıklı gelmeyebilir-
Mesela "Fiyatlar aniden değişti, ekonomideki her şey iki katına çıktı..
..bunun kesinlikle bir etkisi olması lazım" diyebilirsiniz.
"insanların fikirleri, davranışları vb. üzerine ki bu da
ne kadar üretebileceklerini değiştirir" toplam talepten bahsederken
aslında buna biraz değinmiştik. Ama toplam arzdan bahsettiğimizde
sadece insanların üretebilme kapasitresinden bahsediyoruz
Geriye kalan her şeyin eşit olduğunu kabul ediyoruz
İnsanların fikirlerinin değişmediğini, çalışma heveslerinin aynı olduğunu
hiçbir şeyin değişmediğini söylüyoruz.
Buna dayanarak, fiyat sadece rakamsal bir değer.
Sadece kaynaklara ve ülkenin üretme kapasitesine baktığınızda
fabrikaların üretimine, insanlara, vb.
Fiyatlar ne olursa olsun, teorik olarak aynı miktarda hizmet ve ürün üretibiliyor olmalılar.