Tip:
Highlight text to annotate it
X
Bilim dünyasındaki en büyük rekabet olarak anılan Tesla ile Edison
arasındaki elektrik akımı rekabeti, bugün hala güncelliğini koruyor.
Hemen hemen hepimiz ampulü icat eden bilim adamı olarak Thomas Edison'u tanıyoruz.
Evet 1879’da elektrik ampulünü icat ederek patentini almıştır ve tarihe de bu şekilde geçmiştir.
Fakat 700 buluşu dahil kablosuz ampulü ilk keşfedenin Nikola Tesla diye biri olduğunu
biliyor muydunuz?
Edison 1879'da elektrik ampulün patentini alarak 1980’de satmaya başladı.
Yavaş yavaş tüm evlere girmeye başlayan ampülleri ve diğer buluşları
onu zengin bir iş adamı haline getirdi.
İki isim de dünya tarihine damgasını vurmuş ve ölümlerinin ardından bile yaptıkları ile
dünyayı değiştirmeye devam etmişlerdir.Tesla ile Edison arasındaki akım rekabeti temelinde,
akımın türü ile alakalıdır.
Nikola Tesla alternatif akımı savunurken, Thomas Edison ise doğru akımı savunmuştur.
Videomuz hoşunuza giderse beğenmeyi paylaşmayı ve yeni videolardan haberdar olmak için
abone olmayı unutmayınız.
O zaman artık başlayalım.
Sırp asıllı Amerikalı mucit ve bilim insanı Nikola Tesla, elektriğe ve elektromanyetizmaya
doğuştan gelen yatkınlığıyla yaşadığı dönemde hem bilime, hem de evlerdeki
günlük hayata damga vurmuş bir isim.
Tesla’nın gerçekleştirdiği birçok buluş ve geliştirdiği birçok prensip
günümüzde halen kullanılmakta.10 Temmuz 1856’da Avusturya İmparatorluğu sınırları içindeki
Smiljan köyünde doğan Nikola Tesla, dalgalı bir eğitim dönemi geçirdi.
Papaz olan ve oğlunun da bir papaz olmasını isteyen babasının istekleri aksine,
Nikola Tesla Avusturya İmparatorluğu içindeki farklı şehirlerde farklı okullara gitti,
farklı üniversitelerde ders aldı ve farklı işlerde çalıştı.
Bu yıllarda elde ettiği teknik bilgiler ve iş deneyimi, ileriki yıllarda kariyerine,
daha da önemlisi hayallerine yön verecekti.
1884’te New York’a taşınan ve çalışmalarına burada devam eden Tesla,
burada Edison’la çalışmaya başladı, fakat Edison’un Tesla’nın alternatif akım sistemlerine
ilişkin buluşlarına mesafeli durmasıyla iki bilim insanı çok geçmeden yollarını ayırdı.
Edison’dan önce ABD’de hiçbir evde elektrik yoktu; dolayısıyla elektriğin evlere girmesi,
Edison’un geliştirdiği doğru akım sistemiyle mümkün olmuştu
ve Edison ekonomik kaygılardan dolayı bu sistemi değiştirmek istemiyordu.
Yeni çeşit elektrik motorları ve jeneratörleri üzerinde çalışmaya başlayan Tesla,
çok geçmeden alternatif akım sistemini geliştirdi.
Tesla’nın geliştirdiği üç fazlı alternatif akım indüksiyon motoru,
elektrik enerjisini mekanik enerjiye, doğru akıma göre çok daha başarılı bir şekilde çeviriyordu.
Ayrıca alternatif akım daha yüksek voltaj üretmeyi mümkün kılıyor,
elektriğin çok daha uzağa, çok daha ucuz bir şekilde taşınmasını mümkün kılıyordu.
Edison’la yollarını ayıran Tesla, geliştirdiği alternatif akım üreteçleri,
transformatörleri ve motorlarına ilişkin buluşlarının patentlerini 1885 yılında George Westinghouse’a sattı.
Böylece alternatif akımı yaymaya çalışan Westinghouse ve Tesla,
doğru akım sistemlerinde ısrar eden Edison ile doğrudan rakip oldu.
Bu rekabet kısa sürede büyük bir ticari savaşa dönüştü; hatta bu dönem
“Akım Savaşları” olarak anılır oldu.
Chicago’daki 1893 Kolomb Dünya Fuarı, Akım Savaşları için önemli bir muharebe oldu:
Westinghouse ve Tesla, Edison’a kıyasla çok daha ucuz bir teklif vererek fuardaki
Elektrik Pavyonu’nu aydınlatırken bütün dünya alternatif akımın bu başarısına
tanık oluyordu.
Zaman içinde alternatif akımın güvenilir, ucuz ve başarılı olduğu kabul edilir oldu
nihayet dünyaya kanıtlanmış oldu ve doğru akım sistemleri kademeli olarak terk edildi.
Hayatı boyunca kendisine ait bir evi olmayan, otellerde yaşayan ve hiç evlenmeyen bu mucit,
çalışmalarının çoğunda not tutmaz, her şeyi kafasının içinde saklardı.
Zamanla istediği formüllere ulaşan mucit, alternatif akım elektrik sistemini baştan sona tasarladı.
Enerjinin ekonomik iletimi için yükseltici-alçaltıcı ve alternatif akım motorları onun tarafından bulundu.
O tarihi sözü söyleyerek herkesi hayran bıraktı:
Niagara Şelalesi'ni hidroelektrik elde etmek için kullanacağım.
Niagara Şelaleleri’nde 1896 yılında kurulan elektrik santrallerinde de alternatif akım kullanıldı
(burada akan sudan elektrik üretmek Tesla’nın çocukluk hayaliydi)
ve burada üretilen elektriğin Buffalo kentine iletiminde de Tesla’nın geliştirdiği sistemler kullanıldı.
Tesla’nın bu yükselişi, aynı dönemde elektrik icatlarıyla bir numara olarak tanınan
Edison’u çoktan rahatsız etmeye başlamıştı.
İkilinin ilk karşılaşmasında -‘Düşmanı yanında tutma’ hedefiyle olsa gerek- Edison’un
Nikola’ya beklenmedik bir teklifi vardı.
Tesla’ya teorik çalışmalarla vakit harcaması yerine, kurumsal bir yerde kendisiyle çalışmayı önerdi.
Edison o yıllarda kurduğu şirket ‘General Electric’ ile şehirlere doğrusal akım kullanarak
elektrik üreten santraller inşa ediyordu.
Fakat Amerika’da sık sık meydana gelen elektrik kesintilerindeki eksik parçayı
çözecek olan Tesla’ydı.
Öyle de oldu.
Santraldeki akım sorununu çözen Nicola Tesla, Edison ile 1 yıl boyunca çalışmaya devam etti.
Problemi çözen Tesla anlaştıkları ücreti istediğinde, Edison, '‘Tesla Amerikan şakalarından
hiç anlamıyorsun!’' diyerek ödemeyeceğini söyledi.
Tesla’nın istifa etmesiyle büyük akım savaşının başlaması bir oldu.
Tesla’nın sisteminin daha üstün niteliklere sahip olduğunu Edison da biliyordu.
Tabii ki baskın gücünü korumak için bir şeyler yapacaktı.
Alternatif akım propagandaları yaparak işe koyuldu.Tesla’nın savunduğu akımın ne
kadar tehlikeli olabileceğini göstermek için elektrikli sandalyeyi öne sürdü.
Daha sonra bir mahkumun idam edilmesi, basında geniş yer buldu.
Edison’a göre bu korkunç manzara bir zaferdi.
Fakat hiç de öyle olmadı.
Tüm bu karalamalara rağmen Tesla’nın Nigara şelalesi fikrini Westinghouse sahiplendi.
Kullanılan santrallerdeki jenaratörlerin adına Tesla deniyordu.
Bu soğuk savaşa 1893 yılında Chicago’da düzenlenen bir ışıklandırma fuarı son verecekti.
İki dev mucit ve markaların kazananı tescillenecekti.
Dönemin bir numarası olmasına rağmen Edison ve General Electric, Tesla’nın Westinghouse
markası karşısında yenik düştü.
Edison’a karşı kazanılan savaş basın ve fuar tarafından dört bir yanda tescillendi.
Edison yaptığı işlerin ve zekasının önüne hırsını ve parasını koymuştu.
Tesla ise beş parasız, kafasındaki icatları hayata geçirmekle meşguldu.
Onu zafere taşıyan da bu oldu.
Tesla hiçbir zaman Edison veya diğer mucitler kadar ünlenmese de, şu an sahip olduğumuz
elektrik sistemlerinin çoğu onun fikriydi.
Bazı kaynaklarda Edison ölüm döşeğindeyken Tesla’yı af dilemek için yanına çağırttığı
fakat Tesla'nın, ''Vaktimi boş laflar dinleyerek geçireceğime, insanlık adına gerekli icatları
bularak geçiririm'' diyerek Edison‘un son arzusunu yerine getirmediği yazmaktadır.
Amerika’nın en büyük mucidi olma konusunda Tesla’yı kendisine rakip gören Edison,
Tesla’nın akım teorisinin gülünç bir şekilde çok daha basit versiyonunu yaparak,
Nobel ödülüne Tesla ile birlikte aday oldu.
Tesla bu ödülü almayı reddettiğinden ikisi de ödülü alamadı.
Alternatif akım, Tesla’yı kimi kaynaklara göre dünyanın en zengin insanı yapabilecek bir buluştu.
Westinghouse ve Tesla arasındaki kontrat, Tesla’nın üretilen enerjiyle doğru orantılı
olarak para almasını öngörüyordu ve Tesla birim başına oldukça yüksek bir rakam alıyordu.
Alternatif akımın büyük başarısı yüzünden Westinghouse’un, Nikola Tesla’ya oldukça
büyük bir miktar borcu olmuştu.
Bu mali yük o kadar büyüktü ki Westinghouse Electric Company 1907’de batma noktasına geldi.
George Westinghouse sorunu çözmek için Tesla ile konuşunca, kontratı yırttı ve
alacaklarından vazgeçti.
Nikola’nın ne adını duyuracak kadar parası, ne de öyle bir karakteri vardı.
Öyle ki, batma noktasına gelen Westinghouse’dan kar payını çekmesi yapacağı birçok icada
engel olsa da, bu davranışı işindeki özverisini de kanıtlıyordu.
‘’Para insanların kendine biçtiği kıymete haiz değildir.
Benim bütün param deneylere yatırılmıştır.
Bunlarla yeni keşiflerde bulunup insanoğlunun yaşamını biraz daha kolaylaştırmasını sağlıyorum.
‘’ Nicola Tesla
Videomuz hoşunuza gittiyse beğenmeyi paylaşmayı yeni videolardan haberdar olmak için abone
olmayı unutmayınız.
Bir sonraki videoda görüşmek üzere…