Tip:
Highlight text to annotate it
X
Yapay zekada değişik problem tiplerini
ayırt etmek için kullanılan temel terminolojiden bahsetmek iyi olacak.
Size öğreteceğim ilk terim: "tam ve kısmi gözlemlenebilir".
Eğer en ideal kararı vermek için gereken bütün şartlar herhangi bir zamanda
etmeniniz (agent) tarafından hissedilebiliyorsa, bu ortama "tam gözlemlenebilir" denir.
Yani, örneğin çoğu kart oyununda
bütün kartlar masadaysa, bütün o kartların anlık konumu
son kararı vermek için gerçekten yeterlidir.
Bu, en ideal kararı vermek için etmenin (ajanın) hafızaya ihtiyacı olduğu
bazı ortamların zıttı bir durumdur.
Örneğin, poker oyununda, bütün kartlar masanın üstünde açık değildir,
ve geçmiş hamleleri ezberlemek sizin daha iyi bir karar vermenizi sağlar.
Aradaki farkı daha iyi anlamak için, bir etmenin içinde bulunduğu ortamda
duyargaları (sensörleri) ve eyleyicileriyle (actuator) etkileşimini ele alalım,
ve bu etkileşimin birden fazla süren, genellikle
"algı-hareket döngüsü" olarak adlandırılan bir döngüyü ele alalım.
Birçok ortam için, ortamın belli bir
iç durumu olduğunu varsayabiliriz.
Örneğin, bir kart oyununda, kartların masada açık olmadığı durumda,
bu iç durum sizin elinizdeki kartlara mahsus olabilir.
Bir ortamın tam gözlemlenebilir olması için, duyargaların
her zaman ortamdaki durumun bütününü görmesi gereklidir.
Eğer durumun bir kısmı görülüyorsa, o zaman o ortam "kısmi gözlemlenebilir"
ancak geçmiş ölçümleri ezberlemek bize halihazırda gözlemlenebilir olmayan
ortamın durumu hakkında ekstra bilgiler sağlayabilir.
Yani,herhangi bir oyunda, eğer geçmiş hamleler bir kişinin elinde
ne olabileceği hakkında bilgi veriyorsa, bu oyunlar kısmi gözlemlenebilir oyunlardır
ve daha değişik bir işlem gerektirir.
Çoğunlukla, kısmi gözlemlenebilir ortamlarla uğraşan etmenlerin
ortamın hangi durumda bulunduğunu anlamak için
dahili hafızaya sahip olmaları gerekir. Bu konuyu,
ve bu yapının nasıl bir dahili hafızası olduğunu, Gizli Markov Modelleri
hakkında konuşacağımız zaman daha ayrıntılı göreceğiz
Öğreneceğimiz ikinci terim ise: rastgele olmayan (deterministic)
ve rastgele olan, ya da rassal (stochastic) ortam.
Rastgele olmayan ortamlarda, etmeninizin hareketleri
özgün bir şekilde sonuca etki eder.
Örneğin, satrançta, bir taşı oynattığınızda bu işte bir rastgelelik yoktur.
Bir taşın oynatılmasının doğuracağı etki tamamen önceden belirlenmiştir
ve aynı taşı nereye koyarsam koyayım, o sonuç aynı kalacaktır.
Biz buna "rastgele olmayan" diyoruz.
Zarla oynanan oyunlar, örneğin tavla gibi, "rassal"dır.
Rastgele olmayan bir şekilde pullarınızı oynatabilirsiniz,
ancak bir hamlenin sonucu aynı zamanda bir zar atılmasına bağlıdır,
ve zarı tahmin etmeniz mümkün değildir.
Zarın kaç geleceğinin sonucu biraz "rastgelelik" içerir, bu yüzden
"rassal" olarak adlandırılır.
Şimdi, "ayrık" ve "sürekli"den bahsedelim:
Ayrık bir ortam, sınırlı sayıda hareket seçeneğinizin ve hissedebilen
sınırlı sayıda şeylerin bulunduğu ortamdır.
Örneğin, yine satrançta, tahtada sınırlı sayıda pozisyon,
ve yapabileceğiniz sınırlı sayıda hamle vardır.
Bu, sürekli bir ortamdan faklıdır.
Yapılabilecek olan hamle, ya da hissedilebilecek olan şeyler sonsuz olabilir.
Yani, örneğin dart oklarını attığınızda, okları tutacağınız sınırsız sayıda açı ve fırlatacağınız sınırsız
sayıda hız vardır.
Son olarak, iyi huylu ve rekabetçi ortam arasındaki farkı görelim.
İyi huylu ortamlarda, ortam rastgele olabilir.
Rassal (stokastik) olabilir, ama kendi öz amacıyla çelişecek
hiçbir amacı yoktur.
Yani, örneğin, hava iyi huyludur.
Rastlantısal olabilir. Sizin hamlelerinizin sonucunu etkileyebilir,
Ama sizi alt etmek gibi bir amacı yoktur.
Bunun zıttını rakibe dayalı ortamlarda, mesela satranç gibi birçok oyunda, rakibinizin gerçekten sizi yenmek için
orada olduğunu görebiliriz.
Anlaşılığı gibi, rekabetçi ortamlarda iyiliğe dayanan eylem bulmak daha zordur.
Burada rakibiniz, etkin bir şekilde sizi gözlemler ve sizin başarmak istediğiniz şeye engel olmaya çalışır.
"İyi huylu" ortamda ise, ortam rassal olabilir,
ancak sizin hayatınızı daha kötü bir hale getirmekle ilgilenmez.
Evet, bakalım bu terimler size ne kadar bir anlam ifade ediyor,
bir sonraki kısa sınavımızda görelim.
Evet, yine 4 adet kavramımız var: kısmi ve tam gözlemlenebilir;
rassal (stokastik) ve rastgele olmayan (deterministik); sürekli ve ayrık;
rekabetçi ve iyi huylu.
Size dama oyunu hakkında bir soru sorayım.
Lütfen uyan şıkkı/şıkları işaretleyin.
Yani, damanın kısmi gözlemlenebilir olduğunu düşünüyorsanız, bunu işaretleyin
Eğer öyle değilse, işaretlemeyin.
Rassal olduğunu düşünüyorsanız, bunu işaretleyin,
sürekli, bunu işaretleyin; rekabetçi, bunu işaretleyin.
Dama oyununu bilmiyorsanız, daha fazla bilgi edinmek amacıyla,
Internet'te, Google'a aratabilirsiniz